TODAY, I’d be weaving between English, the main language used in Opinyon, and Pilipino, the country’s national language.
Una, dahil Agosto, Buwan ng Wikang Pilipino.
Pangalawa, may nais akong ipakilala na isang nakakatuwang aklat, COVIDagli, isang koleksiyon ng mga 50 na tula na sinulat ni Beverly Wico Sy, aka Bebang.
Dagli, which means quick or short in Pilipino, is a literary form. It is called flash fiction. In this case, Beverly makes it much shorter by limiting each of her piece to only 19 words.
Kadalasan, ang dagli ay may pang boldyak o punchline sa huli.
Noong 2020, nang nagsimula ang pandemic restrictions, naglunsad ang Rappler at Foundation AWIT (Advancing Wellness, Instruction, and Talents) ng isang patimpalak sa mga manunulat na tinawag nitong COVIDagli.
Nabalot ang buong mundo ng takot at pagkabalisa sa “new normal.” Hindi nga ba lalala kung ang tugon ng liderato mo ay sasampalin nya ang veerus.
Ayon kay Bebang, nagsumite siya ng 39 entries. Ang pinaka-napusuan ng mga hurado ay ito:
“Batchmate, ‘musta na? WFH ka ba?”/ “Work from home ako noon pa. Linis, luto, laba para sa pamilya.”
Bandang Agosto 2020, paglipas ng contest, naisipan ni Bebang na maibahagi sana ang kanyang entries bilang aklat.
Dadagdagan nya ito ng mga bagong katha para maging 50.
Nagpaalam si Bebang sa Rappler na gamitin ang COVIDagli bilang pamagat ng kanyang libro.
Ngunit manipis lalabas. Kanya naisip nya na lahukan ito ng mga artworks.
Lumapit siya sa iAcademy para makipag-ugnayan sa mga Senior High students nito. Kaagad naman pumayag ang paaralan.
Natutuwa ako na nagkatugma kami ni Beverly na makipag-collab sa mga artists sa aming lathalaing gawa.
Noong nagpasya ako na ilabas noong 2012 ang “Old Men and the Sex,” koleksiyon ko ng mga essays at articles, naisipan ko na mas makakagaan basahin ang mga ito ng sino man kung may kakambal itong mga larawan.
This is not to say that I wrote something profound or heavy as my essays purposely make light of matters. I called on friends.
The artists and photographers who made interpretations of each of my essays include Wig Tysman, Bogie Tence Ruiz, Boy Yniguez, Nap Jamir, Ross Capili, Ernie Enrique, Jeryc Garcia, June Dalisay, Dengcoy Miel, Eric David and some of my sons and brothers. TY lahat.
Already gone are Edd Aragon, Dario Noche, and Gerry Alanguilan. Stellar line-up, if I may say.
But Bebang worked with students.
Pawang magaaral. Madali mong masasabi na wala pang muang sa buhay ang mga ito.
Sa aking pagkakaalam, nagkaroon ang mga 50 or so students ng orientation sessions sa Internet with Bebang. Hindi ko lang batid kung sa isang plenary or by groups.
Kasama na rito ang pagpapaliwanag kung ano ba ang ibig sabihin ni Bebang sa iba nyang dagli.
I suppose, those were alignment meetings. Hindi lang whole new world ang dagli para sa mga bata; kungdi ibang mundo talaga ang matutunghayan nila sa mga isinulat ni Siy.
Para silang mga boy and girl scouts na isinuga sa giyera.
May lalim magsulat si Bebang. Akala mo simple, pero may kagat.
Katuwang ni Siy ang tumayong art director na si Ralph Anthony Cacal, isang guro sa iAcademy.
“Complex,” wika ng Cacal. Inamin naman ng may akda na baka nga “cryptic” and mga ibang nyang sinulat.
Kung ika’y may gatas pa sa labi, tiyak na may paglihis na magaganap sa visual interpretation mo.
Ganumpaman, magandang “art binder” ang kinalabasan ng COVIDagli ni Beverly Wico Siy. Accessible through the Internet.
Maraming dibuho ang umakma sa mensahe ni Bebang. Isa sa pinaka-obvious ay iyong para sa isang napapanahong concern, yong ayuda:
“Matapos ang sikretong kaltas/Saka siya sumenyas/Sabay-sabay pumasok ang lahat/Nagbunyi ang mga virus sa kamay ni Kap.”
Ginawa ni Kobe Benedict Chua ang pantapat na drowing ng isang animo’y pusakal na may dakot na peso bills.
May ilang piyesa si Beverly na mapapatawa ka, kung ika’y may kapasidad pang bumungisngis.
“Nag ikot-ikot ako sa buong Pilipinas bago ako/nanganak. Kanya po, Baby Luzviminda po, Doc.”/“Ikaw naman, Misis?”/“Baby checkpoint po.”
Ang katapat na drowing ay ginawa ni Rysha Angelica Madrideo Estolanio.
Masarap ka-collab ang mga artists na nakapagbibigay ng karagdagang anggulo sa isang ideya.
Tagumpay na nagawa ito ni Kim C. Rio, Patricia R. Patalinghug, Miriam Therese Bonoan, Aurella Gracia C. Dolendo. At ilan pa.
Bakas na bakas ang kanilang sensitivity sa kanilang assigned poem. Dahil babae sila?
Although, maganda rin ang gawa ni Joshua Borsigue na parang fly leaf: mga taong tila walang wisyong sumusugod sa mundo.
Bilang pagsasara na column na ito, isa pang dagli mula kay Bebang:
“Kamusta sex life nyo, mga amiga?”/“Ano?”/“Andaming asungot”/“Mga bata.”/“Pagoda sa araw?”/“Sa gabi?”/“Lalo na!”/lockdownvagina
Mag-ingat po tayo. ‘’Wag pasaway. Bawal kumain ng masasarap.